Iran, het land waar niets mag maar alles kan

10/08
Maandag 10 augustus… het is zo ver, mijn reis naar Iran en de Verenigde Arabische Emiraten gaat beginnen. Met uitzicht op een regenachtige ondergaande zon staat recht voor mijn neus al de fraaie Emirates Boeing klaar die mij naar Dubai zal brengen, het 1e gedeelte van de vliegreis. Onder het genot van een flinke Duitse Tasse Milchkaffee is het nu wachten geblazen tot het boarden begint. Over een aantal uur ben ik in het Midden Oosten! Met die gedachte in mijn achterhoofd blader ik nog even met kriebels in m’n onderbuik door de Lonely Planet en een Farsi woordenboekje. To be continued…

11/08
Totaal gedesoriënteerd qua tijd kom ik ’s ochtends vroeg aan op Dubai International Airport na een comfortabele vlucht van ruim zes uur. Emirates vliegen is echt een luxe, met een complete 3-gangen maaltijd en een complimentary rood wijntje (tevens mijn voorlopig laatste legale alcoholische drankje) achter de kiezen kun je wat doezelen, echt slapen zit er niet in. In de verte zie ik de Burj Khalifa al boven de stad uitsteken, over een dikke week sta ik daar op de 124e verdieping. Het vliegveld van Dubai is immens en één groot circus. Op naar de gate voor vlucht EK971 naar Teheran, daar waar de korte broeken langzaamaan verdwijnen en de vrouwen hun sjaal in een hoofddoek omtoveren.

Aangezien ik tijdens de nachtvlucht bijna geen oog heb dichtgedaan i.v.m. geroezemoes en huilende baby’s sliep ik de laatste vlucht vrijwel geheel door, maar werd wel nog even gewekt voor een lekker ontbijtje. Toen de landing was voltooid en we naar de terminal reden viel toch het kwartje, ik ben nu echt in Iran. Next stop: paspoortcontrole. Een streng uitziende medewerker begroet me en kijkt streng of mijn visa- en paspoortgegevens overeenkomen. “Is this your first trip to Iran?” “Yes.” “What is the purpose of your visit?” “Tourism.” Nog een keer een scherpe blik en wat getik op zijn computer. “Welcome to the Islamic Republic of Iran, enjoy your stay.” Na m’n koffer opgepikt te hebben stonden Ali, Sahar en Kiana op me te wachten. Onderweg naar het huis van de tante en oom van Sahar deed me het verkeer sterk denken aan de Dominicaanse Republiek, ook hier lijken geen regels te zijn en sjeest iedereen langs je af. Met 17 miljoen inwoners is Teheran een metropool die continu vaststaat met files. Halverwege veroorzaakt een voorbijtrekkende religieuze stoet ook enig oponthoud. Na een rit van dik 2 uur, die zonder verkeer in principe maar 45 minuten zou moeten duren, komen we aan bij het eerste adres. Hier worden we meer dan vriendelijk ontvangen door de familie van Sahar. Woonachtig in een welvarende buurt in het noorden van Teheran, enigszins hoog in de bergen die de Iraanse hoofdstad omringen, is er vanaf het appartement een heel mooi uitzicht over de met smog bedekte stad. Er wordt vervolgens een lunch gepresenteerd van heb-je-me-nou-daar: gebakken rijst, kip, salade, drankjes (o.a. karnemelk met koolzuur, no comment…) en toetjes. Daarna is het nog koffie, thee, gebak en fruit. En maar aandringen dat we moeten blijven eten, aan lekker eten en drinken komt ons niets tekort. ’s Avonds staat er een etentje op de planning met familieleden om het samenzijn als familie te vieren. Hier dirken we ons eerst flink voor op, daarna worden er ritueel foto’s genomen, waaronder ook op een breekbaar golfplaatje op het dak dat een prachtig uitzicht over Teheran biedt. Na weer een uur filerijden arriveren we bij het appartement van de oom en tante van Sahar. De gang staat al vol schoenen en sandalen, een subtiele hint dat we ons schoeisel moeten uitdoen. Met een handdruk en “salam, khoshbakhtam” stel ik me voor aan iedereen, die allemaal uiterst geïnteresseerd zijn in de jongen die helemaal uit Nederland is gekomen. Opvallend is dat eenmaal binnen de hoofddoekjes en lange kledij verdwijnt en plaatsmaken voor elegante jurkjes. Tevens worden er een fles ouzo en scotch uit een kast tevoorschijn gehaald. Alleen de oudere garde onthoudt zich van deze ‘illegale praktijken’, maar kijkt glimlachend toe. Hier wordt vervolgens een nog groter feestmaal gepresenteerd terwijl er gedanst, gedronken en gelachen wordt. Even na middernacht is het oogjes dicht en snaveltjes toe; na een lange reis, drukke eerste dag vol nieuwe indrukken en een hoop Farsi dat me om de oren wordt gegooid kan ik lekker gaan slapen.

12/08
’s Ochtends maken we ons klaar voor ons tripje naar Rasht, de stad waar Sahar is opgegroeid. Van de gastvrije familie krijgen we een overlevingspakket mee aan eten en drinken. Na een uur Teheran doorkruist te hebben geraken we eindelijk de stad uit. Ik heb niet voor niets een internationaal rijbewijs aangevraagd dus even later neem ik het Peugeotje over en rij ik verder richting eindbestemming Rasht, terwijl onderweg de woestijnomgeving plaats maakt voor beboste berggebieden. Halverwege stoppen we bij een grote monding van een rivier genaamd Manjil om even de benen te strekken. Hoewel de warmte in Teheran erg droog is, wordt het steeds benauwder hoe dichter we bij de Caspische Zee komen. Na een rit van dik 5 uur komen we aan in Rasht, op het eerste gezicht een wat traditionelere stad. Hier heeft Golnar, het nichtje van Sahar en tevens mijn reiscompagnon, een prima appartement (mét airco, niet geheel onbelangrijk) voor ons geregeld redelijk in het centrum. We gaan even op pad om een hapje te eten. Na 10 minuten wandelen voel je het zweet al letterlijk over je rug lopen, zo benauwd is het hier. Daarna slapen we wat, want ’s avonds is er weer een druk programma. Hier komt het leven pas ’s avonds na zonsondergang op gang, wanneer het op straat enigszins is vol te houden. Eerste halte: tante en oom van Sahar wiens zoon in Heythuysen woont. Dochterlief begroet me dan ook met “Goedenacht”, veel verder dan dat komen ze niet in het Nederlands noch Engels. Ali en Sahar mogen weer voor me tolken. Drie keer raden wat we hier doen: juist, eten. Tweede halte: Caspische Zee. We rijden nog een dik half uur naar het noorden tot aan de Caspische Zee, waar we Iraanse vrienden uit Roermond treffen. Derde halte: thee, hapjes en waterpijp aan de boulevard. Hier duikt plots ook alweer bovengenoemde familie op, die hadden ook nog even zin om het huis uit te gaan. Vierde halte (side note, het is inmiddels 3 uur): ijs. “De Nederlandse jongen moet ook nog even Iraans ijs proberen”. Ik zit propvol van al het eten maar vooruit, een hapje proberen. Rond half 4 bereiken we het thuisfront en zit dag 2 erop.

13/08
Rond het middaguur brengt de oom van Sahar ons naar een afgelegen traditioneel om duizend jaar oud bergdorp genaamd Masuleh. Omringd door veel Iraanse toeristen klimmen we hier het dorpje omhoog met een zonnetje van zo’n 40 graden op ons hoofd. Golnar heeft als verassing een kleine photoshoot geregeld in oude Perzische kledij. Heel grappig en leuk, maar bloedheet! Na door wat bazaartjes gelopen te hebben rijden we terug naar ons appartement in Rasht. Fun fact: in het appartement (en op vrijwel alle andere plekken) is er geen moderne Westerse wc, maar een fraai gat in de grond waar je boven mag gaan hangen en dat wat eruit komt weg moet spoelen met een slangetje water. Douchen, omkleden, en op naar het volgende feest. Dit keer van een oud klasgenoot van Sahar. Ook hier vloeit de alcohol rijkelijk, worden sigaretten uitgedeeld, en is er aan lekker eten en drinken geen tekort. Er wordt veel en vol overtuiging gek gedanst op de harde Iraanse popmuziek en zelfs Gangnam Style. Goed te begrijpen, want men mag en kan simpelweg niet naar een café of discotheek, die zijn er niet. Het blijft frappant om te zien hoe de vrouwen met lange mantel en hoofddoekje aan de deur verschijnen, die vervolgens plaatsmaken voor strakke korte jurkjes en hoge hakken. Men is wederom zeer geïnteresseerd in die Nederlandse jongen, in het bijzonder ene meneer Mohammereza die “Mr. Storms” maar blijft aanspreken (omdat die teveel gezopen heeft) en het beetje Engels dat die spreekt blijft herhalen. Eigenlijk is het feest voor het zoontje dat 6 jaar is geworden, maar op een gegeven moment worden alle kinderen buiten gedropt en dansen de papa’s en mama’s totdat er rond 1 uur naar huis wordt gegaan.

14/08
Na weer een typisch Iraans ontbijtje bestaande uit droog brood, ei, roomkaas en zwarte thee vertrekken we naar wat een grote trekpleister voor de lokale Iraniërs blijkt te zijn: Qaleh Rudkhan. Het is vandaag vrijdag hier in Iran letterlijk een vrije dag zoals bij ons zondag is, dus er zijn een hoop mensen op pad. Halverwege in Fuman stoppen we voor hun beroemde versgebakken ronde koeken met een vulling van kaneel, suiker en noten. De weg naar Qaleh Rudkhan loopt door de bergen en langs oude dorpjes waar je goed moet oppassen voor smalle eenrichtingsweggetjes en de spontaan overstekende koeien. Eenmaal aangekomen laten Ali, Sahar en Kiana ook foto’s maken in traditionele kledij, zoals Golnar en ik de dag ervoor hadden laten doen. Dan kan het klimmen beginnen, ons wachten 1020 trappen om bij de oude kasteelruïnes aan te komen. Achteraf gezien veel te snel, lassen we een korte theepauze in. Daarna komen we er pas achter hoe stijl het bergpad loopt. Met een ontzettend hoge luchtvochtigheid is het puffen en zweten tot bovenaan. Als toerist betaal je letterlijk 10x zoveel entree als de Iraniërs zelf (100.000 rial, omgerekend een kleine €3.50). Hier zit je op zo’n 900m hoogte in een bebost berggebied met prachtig uitzicht. Na wat foto’s gemaakt te hebben zakken we weer af, en heb ik schuldgevoelens voor de vrouwen die in hun hoofddoek en/of chador/gewaad in de hitte en benauwdheid naar boven sjokken. ’s Avonds gaan we wat drinken en eten in een grote zaal met familie van Sahar. Er wordt massaal thee, fruit, zoetigheden en waterpijpen naar de tafel gebracht. Onder het genot van een live cover zanger wordt er zittend gedanst, want aangezien het een openbare aangelegenheid is mag er niet ‘echt’ gedanst worden. Rond 1 uur/half 2 gaat alles dicht, tijd om het feestje thuis voort te zetten of naar bed te gaan. Na een lange dag gaan wij voor de tweede optie.

15/08
Vanochtend zouden we eigenlijk terug naar Teheran rijden, maar Ali voelt zich spijtig genoeg niet goed, waarschijnlijk een milde vorm van voedselvergiftiging. Met spierpijn in mijn benen van de dag ervoor nemen Golnar en ik een taxi naar Musiye Roustaye Guilan, vertaald een volkenkunde museum van de plattelandsgebieden. Bij toeristische attracties is inmiddels de tactiek om m’n mond te houden en Golnar het woord te laten doen, omdat het anders overduidelijk is dat ik een buitenlander ben en vervolgens de hoofdprijs moet betalen. Meanwhile is het nog steeds lastig om een beetje aan de valuta te wennen. Door inflatie wordt er in de volksmond over toman gesproken in plaats van de officiële rial. 100.000 rial (€3.50), is 10.000 toman, nog een hele mond vol, en wordt vaak simpelweg met 10 aangeduid. Het is dus altijd even puzzelen hoeveel nullen er nu wel of niet meegeteld worden. Gelukkig heb ik levende rekenmachientjes bij me die het binnen een paar tellen voor me naar euro’s hebben omgerekend. Anyway, in dit parkachtige museum staan een aantal traditionele huizen om het cultureel erfgoed te behouden. Hoe doen ze dit? Ze geven mensen geld om een huis te komen bouwen en er tijdelijk te komen wonen, om zo de bezoekers te woord te kunnen staan over hun leefwijzen. Je kan zo gaan kijken waar de bewoners slapen, koken, hun behoefte doen en hun vee houden. Bijna alle huizen zijn gemaakt van modderklei en houten balken en hebben een rieten dak. Er was eigenlijk ook nog een koffiehuis en bazaar, maar die waren dicht; volgens de bewoners was de manager vergeten die open te maken en nam die z’n telefoon niet op. Typisch Iraans. Na een uurtje rondgekeken te hebben in dit heuse openlucht museum hebben we enorme dorst (wederom is het 40 graden en is de luchtvochtigheid niet te hebben). Nu komt mijn nationaliteit toch goed van pas. Een plaatselijke parkeerwacht gaat op zoek naar water nadat Golnar zegt dat deze Nederlandse gast erge dorst heeft. Even later duikt hij op met een fles koud water. Toppie, kheili mamnoon agha (bedankt meneer)! Dan is het door naar een oud klasgenoot en goede vriendin van Sahar, waar weer een mega lunch die kheili khoshmaze (lekker) is. Daarna spelen we nog wat met de kindjes Kiana en Artin en kan ik eindelijk weer even WhatsAppen met familie en vrienden aangezien er wifi in het appartement is. Wifi is over het algemeen maar sporadisch te vinden. WhatsApp en Instagram kan ik even bekijken, maar apps als Facebook, YouTube en Snapchat zijn geblokkeerd door de overheid en doen het dus simpelweg niet. Vervolgens keren we terug naar ons appartement om wat uit te rusten en ons klaar te maken voor de volgende maaltijd, dit keer in een Italiaans restaurant, waar de klok 12 uur slaat voordat we aan het eten zijn. Na een kleine wandeling door het central park van Rasht gaan we naar huis.

16/08
De volgende ochtend eisen het onregelmatige eten, de vettige maaltijden en de intense benauwdheid hun tol: we worden alle 5 wakker met een upset stomach. Bij de één komt het er van voor uit, bij de ander van achter. Toch zit er niets anders op dan vandaag terug naar Teheran te rijden, we moeten immers de sleutels van het appartement inleveren en daarbij snakken we om van de hoge luchtvochtigheid te ontkomen. Je kunt je voorstellen dat de sfeer in een auto met 5 mensen die aan de racekak zijn niet al te best is, en al helemaal niet toen halverwege de snelweg was afgesloten in verband met een ongeluk (er was een tankwagen door de vangrails geknald en in brand gevlogen, best heftig) en we de route al filerijdend via een hobbelig zandweggetje moeten vervolgen. Na een helse rit van 6 uur worden we in Teheran opgevangen door de familie, die belegerd waren met medicijnen en kruidenmengseltjes om ons er boven op te helpen. Om de dag toch nog een beetje leuk af te sluiten gaan we ’s avonds naar de bergen die Teheran omringen en een prachtig uitzicht bieden over de immense stad. Hier komen we per stom toeval Iraanse vrienden uit Herten tegen die ook in Teheran blijken te zijn. Na een kop thee met een stunning view worden we thuis weer door onze persoonlijk verplegers in de watten gelegd.

17/08
We voelen ons nog steeds niet helemaal 100%, maar het zou zonde zijn om vandaag thuis te blijven. We besluiten om naar de bazaar van Teheran te gaan. Met ons Peugeotje dalen we af naar het zuidelijke gedeelte, waar de buurten een stuk minder onderhouden zijn dan in het noorden (waar wij verblijven). We parkeren de auto in een parkeergarage en vervolgen onze reis per metro om de mega files boven de grond te ontwijken. In de metro wordt van alles verkocht, van sokken tot scharen tot oordopjes tot brood. Voor een paar centen ben je koopman. Een jongetje dat een kleurrijk speelgoedpistooltje verkoopt waar zeepbellen uitkomen grapt dat het een goed wapen is om mee tegen IS te vechten. De coupé lacht. IS is (nog) niet actief in Iran, anders zou deze reis niet mogelijk zijn geweest. Eenmaal de metro uitlopende is de schreeuwende mensenmassa overweldigend. Handjes vasthouden en een weg wurmen door de menigte. De bazaar zelf is een groot doolhof waar alles wat je maar verzinnen kunt verkocht wordt. Highlights waren de gedeeltes waar luxe horloges en goud wordt verkocht. Na er bijna de hele dag rondgehuppeld te hebben reizen we weer terug naar onze vertrouwde buurt Velenjak. ’s Avonds staat een bezoek aan de Borje Milad op de planning, één van de hoogste tv torens ter wereld en hét iconische kenmerk van de Teheraanse skyline. Hier kunnen we wederom genieten van een prachtig uitzicht en passeren we kunstenaars en verkopers die hun waren aanbieden. Na afloop kan een kopje thee niet overgeslagen worden, en zie ik voor de derde keer een rip-off van een fastfoodketen (Freshway ipv Subway, IFC ipv KFC en een soort van McDonald’s, allemaal met dezelfde logo’s en belettering), de officiële zijn niet toegestaan in verband met de Amerikaanse boycot. Zonder succes gaan we daarna nog op zoek naar Park Ab o Tash, wat een heel mooi park zou moeten zijn. Na anderhalf uur rondjes rijden en “agha bebakshid, chijouri mitonim beram parke ab o tash” (pardon, hoe komen we bij park Ab o Tash?) komen we bij een gesloten park uit. Helaas pindakaas.

18/08
De dag voor vertrek naar Dubai staat in het teken van museumbezoeken. Golnar en ik worden door haar schoonbroer naar Saad-Abad Palace gebracht, een groot complex in de bergen waar de voormalige Shah’s Reza en Mohammed hebben gewoond en waar veel internationale politieke leiders vroeger werden ontvangen. We bezoeken twee paleizen waar de twee opeenvolgende Shah’s hebben gewoond, gewerkt, en geleefd. De luxe en elegantie is absurd: overal goud, diamanten, enorm grote vertrekken, Perzische tapijten van 80m², en ga zo maar door. Het is bijna niet met woorden uit te leggen. Toen in 1979 de laatste Shah werd afgezet tijdens de revolutie hebben de relschoppers veel vernield op het complex, zo ook een mega standbeeld van de Shah waar alleen nog maar de benen van over zijn: de romp en het hoofd zijn er af geslagen. Tevens lopen we nog even door de garage met de koninklijke auto’s, waar een collectie van o.a. dikke Rolls Royces en Mercedessen staan. We bezoeken ook nog een museum die de oom van Sahar heeft opgericht, het zogenaamde Museum van de Tijd, waar een grote collectie aan in beslag genomen klokken, horloges, etc. tentoongesteld staan. Een oud collega van de oom leidt ons rond en neemt me mee in een klein ateliertje waar hij mijn naam in het Perzisch op een klein schilderijtje schoonschrijft. ’s Avonds zie ik Judith, een studiegenootje die al een tijdje in Teheran woont en studeert, en gaan we samen met Ali, Sahar en Kiana wederom op familiebezoek. Judith spreekt inmiddels vloeiend Farsi en praat het dan ook, tot grote verbazing van de familie, met hen. Ik kijk jaloers toe, verder dan wat basis woordjes en zinnetjes kom ik niet. Na middernacht komen we thuis en is voor mij de laatste nacht in Iran aangebroken.

19/08
’s Ochtends vroeg wordt ik naar het vliegveld gebracht en neem ik dankbaar afscheid van Ali, Sahar en Kiana, die me hun mooie land hebben laten zien en ervaren. Na een uitvoerige paspoort- en security controle wacht ik moe op mijn vlucht naar Dubai. Eenmaal aangekomen duurt het enige tijd voordat ik het vliegveld uitkom, het is erg groot en je moet zelfs binnen het vliegveld met een trein rijden om bij de bagagebanden en de paspoortcontrole te komen. Wanneer ik het uit het metrostation vlakbij mijn hotel stap krijg ik een deken van warmte over me heen. 45 graden en een luchtvochtigheid waar je u tegen zegt. Great. Gelukkig is er wel overal airco, zelfs in de bushokjes. Even opfrissen in het hotel en op naar Dubai Mall, een niet te omschrijven groot en luxe winkelcentrum die op 5 verdiepingen 1600 winkels heeft, een aquarium, schaatsbaan, waterval, en andere rare taferelen. Van gekkigheid weten ze niet wat ze met al het geld moeten doen. Ik besluit om het maar even allemaal aan te zien onder het genot van een kop koffie. Op de menukaart zie ik dat een kop koffie 40 AED kost. 1 euro is 4 dirham herinner ik me, dus een kop koffie kost hier €10? Ik merk dan pas dat ik bij het Armani Café ben gaan zitten. Oeps. Dan maar goed genieten van deze kop koffie. Vervolgens haal ik mijn kaartje op voor een bezoek aan het hoogste gebouw ter wereld, de Burj Khalifa. Met een super snelle lift sta je na anderhalve minuut op een hoogte van 452 meter met een heel onwerkelijk uitzicht op de stad, de woestijn, en in de verte het palmeiland en het luxueuze Burj Al Arab Hotel. Vervolgens ga ik tevergeefs naar het uit de oceaan gespoten palmeiland, aangezien het inmiddels al donker is is er geen uitzicht meer helaas. Alles is goed af te leggen met de metro, die volledig geautomatiseerd zonder machinist rijdt. Ik loop nog een stukje door het oude stadscentrum langs het water en de bazaartjes af voordat ik in bad ga liggen en terugkijk op een hele enerverende week in het Midden Oosten.

20/08
Om 6 uur gaat de wekker, tijd om naar het vliegveld te gaan. Bij de paspoortcontrole bladert de beambte door mijn paspoort. Ik verwacht een exit stempel, maar in tegenstelling daarvan snauwt hij dat ik naar emigration office 3 moet gaan. Stress… Als ik eenmaal aan de beurt ben wordt ik door een strenge man in een legerpak en bordeauxrode gelakte laarsjes ondervraagd over mijn reis. Na wat getik en gebel krijg ik dan toch een exit stempel, zonder enige verdere uitleg. Simpelweg machtsvertoon? Ik heb geen idee, maar ik ben in ieder geval opgelucht dat ik door de douane kan. De mevrouw voor me werd namelijk vriendelijk verzocht het vliegveld te verlaten, haar vlucht te annuleren, en contact op te nemen met haar ambassade. Ik zag de bui al hangen. Een enorme dubbeldekker Airbus brengt me uiteindelijk terug naar Düsseldorf. En dan ben ik weer in Beesel, van een stad met 17 miljoen inwoners naar een dorpje met 1500 inwoners.